SINT IS PASSÉ

11 november, de naamdag van Martinus die met de toevoeging ‘sint’ als heilige mag gelden net voorbij, beleven we de intocht van Sinterklaas. Ook bekend als de Goedheiligman. Toen ik naar aanleiding van de discussie over de poster van de horrorversie, de verzuchting slaakte dat tegenwoordig ook niets meer heilig is, reageerde iemand vanuit de veronderstelling dat ik een leerstelling van de kerk ondermijnd zag worden. Betrokkene ziet de kerk feitelijk nooit van binnen en bevestigde met die reactie deels wat ik bedoelde: we weten niet meer wat heilig is. In de zin dat de mensen het besef kwijt lijken voor datgene wat we met zijn allen nog als dermate waarde(n)vol zien, dat we er van af (moeten) blijven. Het met rust laten – weerloos als alles van waarde nou één keer is, zoals Lucebert het ooit omschreef. Een mooie, seculiere aanduiding van wat ik bedoel met ‘heilig’.
Victoria Koblenko begrijpt het. Zij benutte de term onlangs voor onze relaties; een bereik waarin volgens haar “niets meer heilig is”. De vanzelfsprekendheid van geborgenheid en duurzaamheid in relaties ziet zij vervangen worden door een ‘buffetmodel’. Wat in de jaren ’50 nog als ‘scharrelen’ werd aangeduid – het aftasten van het liefdesleven voordat een jongeling in het huwelijk trad, is nu een levenslang scharrelen geworden. Koblenko waardeert deze ‘ontheiliging’ positief.

Van het fenomeen Sinterklaas een goedkoop (goedverkopend) aftreksel maken markeert het niveau van de makers. (samen te vatten als ‘Flodder’.) Maar hun succes typeert een cultuur waarin eigenlijk alles tot ongein gedegradeerd mag worden. Kenmerk is ook dat als horrorsint Huub Stapel om een reactie wordt gevraagd in al even lichtvoetige maar populaire programma´s als ‘De Wereld Draait Door’, hij vooral alle gelegenheid krijgt om onweersproken zijn dédain te verwoorden voor degenen die met serieuze bezwaren komen. Hij probeert niet eens een serieus antwoord te geven, en komt daar mee weg. Bezwaarmakers zijn in diens beleving domweg zeurpieten. Tsja, die lopen niet in het gevolg van een horrorsint.
Populisme verkoopt. Niet alleen op tv. Dat een politicus van een gedoogpartij de rechterlijke macht van zijn waarde mag ontdoen, door het hele instituut te bagatelliseren als het uitspraken doet die hem niet zinnen, is een loot aan dezelfde stam: niets is meer heilig. Een parallel die door de Huub Stapels van deze wereld ongetwijfeld achteloos terzijde zal worden geschoven.
Ondanks het dédain is de behoefte aan heiligheid ook bij de tv-elite niet verdwenen. Dat werd duidelijk bij het verscheiden van Harry Mulisch, ook bekend als de Grote Eén. Dag-na-dag vulde het VARA/NPS-deel der publieke omroep het scherm met diens nagedachtenis. De Volkskrant besteedde er op de maandag na het overlijdensweekeinde 4 (vier!) pagina’s aan.
Een moderne heilige.

In het verlengde van het populisme ligt het vulgaire. Wat achter Wilders weg komt moeten we - Lucassen daargelaten - nog afwachten, maar op tv is het al te zien. Achter ‘De Wereld Draait Door’ doemt inmiddels Powned op. Zij spreken en verstaan straattaal. Hun interviewers vroegen dan ook de man-in-de-straat naar Harry Mulisch.
Geen hond bleek ooit van de man gehoord te hebben.

13 november 2010