BEATRIX

Wat heeft de koningin een rake kersttoespraak gehouden. Treffend in het signaleren en benoemen van de trends, onderhuids vooral, die raken aan het fundament van samenleven. Eenzaamheid wordt immers niet voor niets als het grootste maatschappelijke probleem aangeduid!?
Zo dat is er uit. Aan de toespraak was ik nog niet toe gekomen, maar gisteren werd mijn nieuwsgierigheid gewekt. Op de leestafel bij het donorcentrum van de bloedbank zag ik de koppen in het blad ‘Spits’ en ‘Dagblad van het Noorden’. Uitgesproken negatieve koppen. “Kersttoespraak roept weerstand op” Deze vlag dekte een lading van meningen van personen die alle een boterham verdienen aan internet en zijn toepassingen. Geen enkele nuancering viel te lezen; een medestander van de teneur waarop de koningin wil duiden kwam niet aan het woord. Centraal stelt dit type bladen dat jonge mensen weinig van de boodschap zullen snappen cq dat die hen niet zal aanspreken.
Boeiend dat de mening van jongeren hier als norm gesteld wordt. Dat gebeurt anders niet met die vanzelfsprekendheid. Het lijkt me vooral door populisme ingegeven: de mening die het luidst en duidelijkst tot uiting wordt gebracht wordt nagebauwd.

De felheid waarmee de koningin wordt aangevallen is in de eerste plaats positief wat mij betreft. Heerlijk dat we iemand in die functie hebben die het aandurft haar mening te ventileren. Waarover wordt gediscussieerd in plaats dat er achteloos aan voorbij gegaan wordt. Maar de eenzijdigheid in de kritiek is onthutsend. Stellen dat we niet meer in de jaren ’50 leven als tegenargument, zegt vooral veel over de critici zelf. Zo gemakkelijk. De kerstrede biedt geen enkel aanknopingspunt voor die suggestie.
Ook het wijzen op de positieve kanten die internettoepassingen hebben voor persoonlijke relaties, gaat voorbij aan waarover majesteit het wil hebben. Technologie of innovatie worden niet aan de schandpaal genageld. De negatieve aspecten van de wijze waarop deze toepassing krijgen is mikpunt van royale twijfel.
De koningin durft vraagtekens te plaatsen bij de wijze waarop individuele autonomie wordt verabsoluteert. Eigenlijk stelt zij de bedreigende vraag: `Heeft u de afgelopen dagen een medemens in de ogen gekeken, met wie u een andere dan familiaire of economisch nuttige band heeft?' 'Iets voor die ander gedaan zonder wederkerige tegenprestatie?' 'Heeft u überhaupt weet van zulke mensen?'

De regelmatige lezer van de onderhavige internettoepassing verwacht in dit jaargewricht een bijdrage over wat ik de lijstjescultuur ben gaan noemen. Zie de laatste columns van de afgelopen jaargangen. Daaronder de politicus van het jaar. Beatrix stijgt daar bovenuit. Een minister of wethouder kan nog besluiten dat het volk hem niet meer aanstaat en wat anders gaan doen. Een koningin kan nooit van baan, laat staan volk veranderen. Hoezeer het gemor daartoe ook aanleiding geeft.
Na de bewonderenswaardige houding die zij aannam na het drama op 30 april; de wijze waarop zij jaar-na-jaar representatieve verplichtingen voor de economische belangen van de natie vervult; daarbij zichzelf durft te blijven: gedistingeerd, zelfbewust; een mening die uitstijgt boven de waan van de dag. Het maakt onze koningin tot dè persoon van het jaar.

29 december 2009