WIE VERSNOEPT HET LAATSTE OORTJE

De Tour de France staat aan de vooravond van de Pyreneeën. Magische klanken als Luz Ardiden, de Peyrisourde, Aubisque en andere cols -hors catégorie- brengen strijd. Op hun flanken plaatsen klassementsrenners de splijtende démarrages die bepalen wie het maillot jaune naar Parijs mag dragen.
Het hooggebergte splijt ook de Tour zelf: het moet de herinnering aan de eerste week verdrijven. Commentatoren spraken schande van de berekenende wijze waarop gekoerst werd: er was niks spannends meer aan. Met dank aan de inmiddels befaamde ‘oortjes’, waardoor de coureurs de aanwijzingen (lees: bevelen) van de ploegleider doorkrijgen…. “De benen stil houden” of “de kop niet overnemen” zijn de gesouffleerde teksten die hen tot figuranten maken in een door onzichtbare hand geregisseerd koersverloop.
In de elfstedentocht van januari 1997 dook het verschijnsel eerder op. Geen oortjes nog, maar de voorloper ervan. Ter hoogte van de stempelpost van Sloten schoven de rijders een mobiele telefoon in en uit een vestzak op de rug. Contact met de ploegleider… waar zit wie?, en wat is de tactiek? De heldendaden van Jeen van den Berg en Reinier Paping konden tot ongekende proporties uitgroeien, omdat het een strijd was van eenlingen die de elementen trotseerden. Een eenzame strijd ook, waarvan het met ingehouden adem aan radio’s gekluisterde publiek hele vlakken lang, niet of nauwelijks vernam of hun held voortbewoog, dan wel in kommervolle omstandigheden lag vast te vriezen….
In 1985 drong, lang na de barre winter van ’63 waarin Paping eeuwige roem vergaarde, de Âlvestêdetocht het beeldtijdperk binnen. Belgische motorrijders en cameramensen, ingevoerd in slalommen door het wielerpeloton, zorgden dat de tocht live kon gaan. Niet vanaf de start, omdat die nog bij duister wordt verreden. Maar ergens na het Slotermeer, bij het ochtendkrieken. Geen eenlingen meer, maar ploegen en bijbehorende tactiek. Gevolg van de massale belangstelling en de daaruit voortvloeiende commercie. Ik herinner me Paul de Leeuw die in’97 bij de kluunplâk van Franeker vulgaire taal uitsloeg en zich vervolgens voor de camera ruggelings op het ijs wierp… om alvast aandacht te wekken voor zijn show die avond. Opdat de kijker maar niet af zou stemmen op concurrerende shows waarin ‘we’ de elfstedenlol nog eens dunnetjes konden overdoen…
De beeldcultuur maakte de Tour de France tot het circus dat thans gevolgd wordt door 600 miljoen mensen. Daar zijn belangen mee gemoeid, zo groot, dat niets aan het toeval mag worden overgelaten.

Vorige week was het vertrek van PM Tony Blair aanleiding voor de lancering van een boek van zijn spindoctor Alastair Campbell. Jack de Vries, de man die via een oortje is verbonden met onze MP mocht het bij NOVA becommentariëren. Hoewel spinning vooral in de Angelsaksische parlementaire systemen is ontwikkeld, herinnerde de Vries me eraan dat het eerder al Elco Brinkman was die zich door Frits Wester liet influisteren. En nu gaat de PvdA bij het CDA te rade om hun eigen campagne te evalueren.
What you see is what you get.

We kunnen er over klagen: vlakke Tourritten en politici die steeds kleurlozer worden. Het zijn producten van de beeldcultuur. Oortjes zijn de onontkoombare uitkomst van het feit dat wij allen er met de neus bovenop willen zitten.

21 juli 2007