MISSING LINKS

31 oktober staat te boek als Hervormingsdag. Het is de datum waarop in 1517 Maarten Luther te Wittemberg zijn 95 stellingen aan de deur van de slotkapel spijkerde. Feitelijk de opmaat naar het Grote Kerkscheuren.
31 okt. jl. was het 40 jaar geleden dat de Open Brief verscheen, opmaat tot een kerkscheuring binnen de gereformeerde kerk onderhoudende artikel 31 van de kerkorde. Kortweg ook bekend als ‘de vrijgemaakte kerk’, alias ‘artikel 31’. Zelf een afsplitsing van de gewone Gereformeerde kerk, die ooit door Abraham Kuyper uitgeleid werd uit de Hervormde kerk….
Op grond van het beginsel ‘doorgaande Reformatie’ kozen de vrijgemaakten voor het stichten van ‘eigen’ maatschappelijke verbanden. Er kwamen onder meer art. 31-scholen, een vrijgemaakte krant (Het Nederlands Dagblad) en een eigen politieke partij: het Gereformeerd Politiek Verbond.
De nazaten van de kerkscheuring uit 1966 zijn elkaar inmiddels zo ver genaderd, dat de er uit voortgekomen kerken op plaatselijk niveau in allerlei opzicht samen optrekken; de krant staat open voor de gehele gereformeerde gezindte en het GPV ging op in de ChristenUnie. Dat dat alles enkele jaren geleden mede aanleiding was voor een nieuwe scheuring, waaruit de ‘vrijgemaakte vrijgemaakten’ voortkwamen, toont aan dat de oude Adam nog leeft. Veelzeggend derhalve dat twee kerkbladen aan weerszijden van De Open Brief, deze 40 jaar oude kwestie met een gezamenlijk nummer besloten te herdenken. Een als uniek beleefde gebeurtenis, die de meeste lezers van dit blog naar ik vrees is ontgaan…..
Ik sluit niet uit dat de seculiere lezers onder u, inmiddels een minachtende snuif dan wel ‘duivelse’ grimas over zoveel kerkelijk onvermogen niet hebben kunnen onderdrukken. Schijn bedriegt. Er mag dan een gezegde aan ontleend worden: waar twee Nederlanders samenkomen wordt een kerk geboren; de samenkomst van drie Nederlanders leidt tot een kerkscheuring….., ik ontwaar een diepere laag.
Ik kom op dit onderwerp naar aanleiding van de berichten over de toenemende kans op een linkse meerderheidsregering. Het linkse schaduwkabinet dat Joop Den Uyl in 1972 presenteerde ten spijt, kon een dergelijk kabinet nimmer gevormd worden. Waarom eigenlijk niet? Kijkend naar de oorsprong van de socialistische beweging is er sinds Marx voortdurend sprake geweest van versplintering: aanhanger van de 2e of de 3e Komintern? Trotskist of Leninist? Socialist of Vrijzinnig-Democraat? Verkettering – een term ontleend aan kerkelijk handelen – zou werkelijk een socialistisch synoniem verdienen.
In combinatie met de neiging van Nederlanders om alles tot een overzichtelijke schaal te herleiden – geen enkele taal schijnt zich zozeer te bedienen van verkleinwoorden als het Nederlands! – lijkt het linkse onvermogen verklaard. In dit licht kan het Nederlandse kerkelijk erf als afspiegeling van de Nederlandse volksaard worden bezien. De hang naar het eigen gelijk (‘links gedram’ volgens rechts), vindt in de kerk zijn tegenhanger in de dogmatiek: men scheurt er lustig op los, tot in een partij- cq kerkverband waarin men niet meer wordt weersproken. Als er al wordt gefuseerd: de Protestantse kerk, het CDA, de ChristenUnie, Groen Links, dan is dat vooral te verklaren uit leegloop. Sanering eigenlijk.

Een linkse meerderheidscoalitie is teveel gevraagd met zoveel eigen-zinnigheid. Dat er over wordt gesproken, is dat niet vooral een uiting van verval….. ?

17 november 2006

Terug naar de homepage