INCLUSIEF DENKEN (1)

Christenen speelden een belangrijke rol bij de oprichting van de Partij van de Arbeid. Daar hoort men tegenwoordig meer van op dan dat het een bel doet rinkelen. Juist daarom viel me een passage op in een recent interview met Wouter Bos. De PvdA-leider gaf aan dat hoewel hij al lang niet meer in de kerk komt, hij dat verleden wel met zich meedraagt. Meer precies verbond hij dat met zijn keuze om bij de installatie als kamerlid de eed te verkiezen boven de belofte.
Opmerkelijk deze vrijmoedigheid. Hoewel velen onder de PvdA-kiezers zichzelf als christen beschouwen, neemt men in die partij christelijk geloof als drijfveer voor de sociaal-democratie niet echt serieus. Gedogen vind ik nog de beste omschrijving voor wat ik daar waarneem. Ik sluit trouwens niet uit dat mijn zienswijze het gevolg is van het feit dat ik overwegend verkeer temidden van Groninger sociaal-democraten…
Ik zie er overigens geen overtuiging of strategie van de partijleiding in. Mij lijkt het meer de uitkomst van het feit dat christenen binnen die partij zwijgen over hun drijfveren, dan wel onhoorbaar bij elkaar zitten in een Woodbrokers-hutje op de hei. Mogelijk ligt er een verklaring in het gegeven dat heel wat vooraanstaande PvdA’ers ‘van christelijke huize’ zijn, maar daar bij voorkeur niet aan herinnerd willen worden? In dat opzicht zou de stellingname van Bos ook opmerkelijk mogen heten. Ligt hier een begin van een breuk met Paars, dat vooral de libertijnse benadering uitdroeg dat geloof een privé-zaak is die niet in het publieke leven thuishoort?
Allemaal vragen en voor mijn doen, tamelijk speculatief ook nog. Toch zijn ze niet van relevantie ontbloot. In het betreffende krantenartikel bevestigt Bos namelijk dat hij een heel open werkrelatie onderhoudt met André Rouvoet van de ChristenUnie. Beide herkennen aspecten van elkaars drijfveren en stellen vast dat de politieke keuzes die hun partijen erop baseren, op interessante punten overeenstemmen. De uitkomst van de gemeenteraadsverkiezingen geeft voeding aan de gedachte dat beide partijen wat met elkaar te scharrelen hebben.
Die uitkomst biedt nog een aanknopingspunt voor religie als bindmiddel. Nu vele allochtonen hun plek in de PvdA opeisen, lijkt de partij zich om die reden ontvankelijker op te moeten stellen voor geloofsovertuiging. Niet zozeer voor het christelijk geloof, alswel voor het bredere begrip religie als drijfveer voor het handelen van mensen. Dat omvat politieke keuzes. Job Cohen ging er al in voor omdat moslims, in tegenstelling tot Woodbrokers-achtigen die relatie meer expliciet leggen. In dit licht is het onbegrijpelijk dat de CDA-partijleiding met het vertrek van Marnix van Rij, onmiddellijk ook een einde maakte aan het door hem geïnitieerde platform voor religie, politiek en zingeving. Alleen omdat het een initiatief van Van Rij was. Dat Platform had kunnen uitgroeien naar een leidende rol in het publieke debat over de vragen die thans super actueel zijn, namelijk hoe we de boel bij elkaar houden. Het was een voorbeeld van inclusief denken, dat goed aansloot bij de CDA-slogan ‘Elk mens telt’. De dominante stroming in de CDA-partijleiding na Van Rij, heeft zich daarentegen vergaand ideologisch verbonden met beide liberale paarse coalitiepartners. Althans een wezenlijk deel van de CDA-achterban, blijkt achter het nutsdenken dat daaruit voortkomt, het elk mens telt niet meer te herkennen. Nu zelfs de VVD met Mark Rutte lijkt te kiezen voor het sociaal-liberalisme, mag het CDA dan ook wel uitkijken niet verder achterop te raken.

Inclusief denken zoals de christelijk-sociale traditie dat gedragen heeft, vindt men in de oorspronkelijke vorm momenteel vooral bij de CU. ‘De boel bij elkaar houden’ lijkt daarop. Die woorden werden voor het eerst gebezigd door Joop den Uyl, die het desgevraagd als ex-gereformeerde, net als Wouter Bos misschien wel aan zijn opvoeding had willen relateren….

29 maart 2006


titel ontleent aan het boek (1971) van de protestantse denker Feitse Boerwinkel

 

Terug naar de homepage