EIGEN VOLK EERST (3)  


De tragedie in Katowice* roept herinneringen op. Begin 90 ‘er jaren kwam ik er met een Groninger delegatie waaronder collega Ypke Gietema, ambtenaren RO en architecten. We vlogen vanaf Eelde in een vliegtuigje voor 10 personen. Lunchpakket onder de stoel; door de ruiten van de cockpit het uitspansel. Wat een ervaring! We maakten kennis met het stadsbestuur, en brachten een bezoek aan een wijk met woonkazernes. De stad teerde op de dreigende, alomtegenwoordige kolenindustrie. Op een school hoorden we dat de kinderen bij bepaalde weertypes niet buiten speelden in de pauzes, omdat ze anders door rennen en vliegen teveel longschade opliepen. We zagen een woonblokje van binnen. Het had iets van Londen tijdens de industriële revolutie. Hier kon je bij wijze van spreken Oliver Twist tegen het lijf lopen. De bedoeling was dat we plannen zouden maken en gelden bijeen brengen om één zo’n woonblokje naar westerse maatstaven te renoveren.
Het was een kennismaking met het post-communisme in nog pure vorm: verwarring en optimisme streden om de voorrang. We werden met zelfbewustzijn ontvangen, maar hadden onwillekeurig dat odium van Verlossers uit het Rijke Westen. Net als bij andere bezoeken aan het voormalige Oostblok, liep ik er met dat ongemakkelijke gevoel dat onverdiende rijkdom je bezorgt. Met de grillen van het einde van de 2e wereldoorlog (bevrijding door Russen dan wel westerse geallieerden) als enige miserabele verklaring voor onze welvaart en hun ongerechtvaardigde armoede. Onze mogelijkheden inzetten voor zo’n woonblokje, was een druppel op een gloeiende plaat, maar zou een teken van hoop kunnen worden. Zo rechtvaardigden we onze aanwezigheid tijdens het beschouwend doorhalen onder een veelheid aan wodka en ander geestrijk vocht dat zijn weg door onze kelen vond. Op zichzelf vanzelfsprekend ook weer een investering in de lokale economie….
Één van de meest indrukwekkende gebeurtenissen tijdens mijn wethoudersloopbaan vond er plaats. Architect Theo Oving had enkele busjes Buisman bij zich, voor een oude garderobedame die hij tijdens een eerder bezoek had ontmoet. Ze had haar herinnering aan een verblijf in Nederland tijdens de oorlog met hem gedeeld. Daar had ze ‘Buisman in haar koffie’ leren kennen. Vanachter het IJzeren Gordijn restte slechts de gedachte eraan. Reden voor Theo om haar die busjes te bezorgen. Gedrieën, Theo, Ypke en ik zetten we ver na middernacht koers naar het hotel dat Theo feilloos wist terug te vinden, zijn oriënteringsvermogen helder als wodka. Nimmer vergeet ik het tafereel van Theo – met zijn rijzige gestalte en volle baard een verre nazaat van Grutte Pier – afdalend van de trap naar de garderobe. De armen wijd, in elke hand een busje Buisman, de tranen onophoudelijk biggelend over de wangen trad hij dat menske tegemoet. Zij herkende hem al halverwege de trap en begon, naar ik aanneem de moeder Gods aanroepend, te drentelen, haar handen afwisselend samengeknepen of tegen de slapen. Totdat ze verdween onder Theo’s machtige omhelzing.
Wij huilden mee bij de aanblik van deze ontmoeting; de tranen mogelijk van zuivere wodka, maar toch. Zonder elkaars taal te verstaan, ontmoetten hier mensen elkaar door de taal van het hart. (met dank aan de heer Landman voor zijn inspirerende gedicht n.a.v. de vorige column)

2 jaar na ons bezoek waren we er terug. Het gerenoveerde en frisgelakte huizenblok een oase temidden van zwartgeblakerde steenwoestenij. Inmiddels-wethouder Smink knipte feestelijk een lint door en een geestelijke zwaaide links en rechts met wijwater. We vernamen iets over afgunst in de wijk als bron voor onderling conflict… exact weet ik het niet meer. Ik heb er nog over de reling van een bruggetje staan staren in een riviertje van loodgrijs water.
Ellende is een bron voor landverhuizing. Neem die bron weg en mensen blijven wonen waar ze werken. Nu 15 jaar later is Polen lid van de EU. Vrij verkeer voor werknemers hebben ze nog niet. Afgedwongen door Nederland moet men daar eerst een wachttermijn voor in acht nemen. Ze mochten ons overspoelen en banen bezetten. Net als de Roemenen en Bulgaren, die o. a. van het CDA nog geen lid mogen worden.
Eigen volk eerst nietwaar?!

4 februari 2006

* dak van hal stortte in onder druk van sneeuwlast, tijdens expositie van sierduiven

Terug naar de homepage