EIGEN VOLK
EERST (3)
De tragedie in Katowice* roept herinneringen op. Begin 90 ‘er jaren
kwam ik er met een Groninger delegatie waaronder collega Ypke Gietema,
ambtenaren RO en architecten. We vlogen vanaf Eelde in een vliegtuigje
voor 10 personen. Lunchpakket onder de stoel; door de ruiten van de cockpit
het uitspansel. Wat een ervaring! We maakten kennis met het stadsbestuur,
en brachten een bezoek aan een wijk met woonkazernes. De stad teerde op
de dreigende, alomtegenwoordige kolenindustrie. Op een school hoorden
we dat de kinderen bij bepaalde weertypes niet buiten speelden in de pauzes,
omdat ze anders door rennen en vliegen teveel longschade opliepen. We
zagen een woonblokje van binnen. Het had iets van Londen tijdens de industriële
revolutie. Hier kon je bij wijze van spreken Oliver Twist tegen het lijf
lopen. De bedoeling was dat we plannen zouden maken en gelden bijeen brengen
om één zo’n woonblokje naar westerse maatstaven te
renoveren.
Het was een kennismaking met het post-communisme in nog pure vorm: verwarring
en optimisme streden om de voorrang. We werden met zelfbewustzijn ontvangen,
maar hadden onwillekeurig dat odium van Verlossers uit het Rijke Westen.
Net als bij andere bezoeken aan het voormalige Oostblok, liep ik er met
dat ongemakkelijke gevoel dat onverdiende rijkdom je bezorgt. Met de grillen
van het einde van de 2e wereldoorlog (bevrijding door Russen dan wel westerse
geallieerden) als enige miserabele verklaring voor onze welvaart en hun
ongerechtvaardigde armoede. Onze mogelijkheden inzetten voor zo’n
woonblokje, was een druppel op een gloeiende plaat, maar zou een teken
van hoop kunnen worden. Zo rechtvaardigden we onze aanwezigheid tijdens
het beschouwend doorhalen onder een veelheid aan wodka en ander geestrijk
vocht dat zijn weg door onze kelen vond. Op zichzelf vanzelfsprekend ook
weer een investering in de lokale economie….
Één van de meest indrukwekkende gebeurtenissen tijdens mijn
wethoudersloopbaan vond er plaats. Architect Theo Oving had enkele busjes
Buisman bij zich, voor een oude garderobedame die hij tijdens een eerder
bezoek had ontmoet. Ze had haar herinnering aan een verblijf in Nederland
tijdens de oorlog met hem gedeeld. Daar had ze ‘Buisman in haar
koffie’ leren kennen. Vanachter het IJzeren Gordijn restte slechts
de gedachte eraan. Reden voor Theo om haar die busjes te bezorgen. Gedrieën,
Theo, Ypke en ik zetten we ver na middernacht koers naar het hotel dat
Theo feilloos wist terug te vinden, zijn oriënteringsvermogen helder
als wodka. Nimmer vergeet ik het tafereel van Theo – met zijn rijzige
gestalte en volle baard een verre nazaat van Grutte Pier – afdalend
van de trap naar de garderobe. De armen wijd, in elke hand een busje Buisman,
de tranen onophoudelijk biggelend over de wangen trad hij dat menske tegemoet.
Zij herkende hem al halverwege de trap en begon, naar ik aanneem de moeder
Gods aanroepend, te drentelen, haar handen afwisselend samengeknepen of
tegen de slapen. Totdat ze verdween onder Theo’s machtige omhelzing.
Wij huilden mee bij de aanblik van deze ontmoeting; de tranen mogelijk
van zuivere wodka, maar toch. Zonder elkaars taal te verstaan, ontmoetten
hier mensen elkaar door de taal van het hart. (met
dank aan de heer Landman voor zijn inspirerende gedicht n.a.v. de vorige
column)
2 jaar na ons bezoek waren we er terug. Het gerenoveerde en frisgelakte
huizenblok een oase temidden van zwartgeblakerde steenwoestenij. Inmiddels-wethouder
Smink knipte feestelijk een lint door en een geestelijke zwaaide links
en rechts met wijwater. We vernamen iets over afgunst in de wijk als bron
voor onderling conflict… exact weet ik het niet meer. Ik heb er
nog over de reling van een bruggetje staan staren in een riviertje van
loodgrijs water.
Ellende is een bron voor landverhuizing. Neem die bron weg en mensen blijven
wonen waar ze werken. Nu 15 jaar later is Polen lid van de EU. Vrij verkeer
voor werknemers hebben ze nog niet. Afgedwongen door Nederland moet men
daar eerst een wachttermijn voor in acht nemen. Ze mochten ons overspoelen
en banen bezetten. Net als de Roemenen en Bulgaren, die o. a. van het
CDA nog geen lid mogen worden.
Eigen volk eerst nietwaar?!
4 februari 2006
* dak van
hal stortte in onder druk van sneeuwlast, tijdens expositie van sierduiven
|